Je politieke tegenstanders zwart maken is van alle tijden, maar deze verkiezingscampagne gaat dat op een volgens experts zeer gevaarlijke manier: levensechte AI-beelden. Vooral de PVV maakt hier veel gebruik van, blijkt uit onderzoek.
Vandaag deed GroenLinks-PvdA aangifte vanwege lasterlijke afbeeldingen van lijsttrekker Frans Timmermans. Die stonden op een Facebookpagina die werd beheerd door de PVV-Kamerleden Maikel Boon en Patrick Crijns. Zij zouden zelf met AI-software de plaatjes hebben gegenereerd.
De betreffende plaatjes:
Een gevaarlijke ontwikkeling, vindt Fabio Votta, de onderzoeker achter CampAIgntracker. Die site analyseert berichten die partijen, politici en bewegingen op sociale media plaatsen in aanloop naar de verkiezingen. Tot en met 12 oktober zijn er 231 door AI gemaakte berichten verschenen. De helft daarvan is afkomstig van de PVV.
Veel van die berichten stonden op de inmiddels offline gehaalde Facebookpagina 'Wij doen geen aangifte tegen Geert Wilders', die dus beheerd werd door de twee PVV-Kamerleden. Naast afbeeldingen van Timmermans stonden er ook AI-foto's op die asielzoekers in een kwaad daglicht zetten.
Onderzoeker Votta schrok van de hoeveelheid berichten en het grote bereik van de pagina. "Veel foto's werden verder online verspreid. Dat maakt het doel van zo'n pagina, namelijk het wegzetten van tegenstanders, zeer succesvol." Ook de snelheid en het gemak waarmee dit soort afbeeldingen wordt gemaakt, baart Votta zorgen.
Onderzoek CampAIgntracker.nl
CampAIgntracker analyseerde tot en met 12 oktober 231 berichten uit de verkiezingscampagne die door AI zijn gegenereerd. De herkomst daarvan bleek:
51,9 procent van de PVV
12,6 procent van Vrede voor Dieren
7,4 procent van de VVD
3,9 procent van D66
2,6 procent van BVNL
2,2 procent van FvD, BBB, SP en CDA
1,7 procent GroenLinks-PvdA
Volgens Votta is niet te bewijzen of het mensen daadwerkelijk van ideeën of stemgedrag doet veranderen. Maar het kan wel het gevoel versterken dat ze al hadden. "Hun opvattingen over bijvoorbeeld Timmermans of asielzoekers worden bevestigd. Daarmee wordt het voor hen de waarheid."
En dat kan ook gevaarlijke gevolgen hebben, zegt Votta. "Asielzoekers en ook politici worden door dit soort berichten gedemoniseerd. Daardoor kunnen ze doodsbedreigingen krijgen of kan er geweld tegen ze worden gebruikt."
Ook het Alan Turing Institute uit Londen deed afgelopen jaar onderzoek naar de invloed van AI op verkiezingen. In dat jaar werden wereldwijd maar liefst vijftig landelijke verkiezingen gehouden, waarbij twee miljard mensen hun stem uitbrachten. Hoewel daarbij veel gebruik werd gemaakt van AI is volgens het instituut niet te bewijzen dat dit directe invloed had op het stemgedrag.
Maar, zo zegt het instituut, de bedreigingen van AI zijn er wel degelijk. Dat beaamt ook Fabio Votta. "Het wordt steeds makkelijker om AI in te zetten. Daarnaast wordt het ook steeds moeilijker om nep van echt te onderscheiden. Het kan best zijn dat volgend jaar wijzelf als onderzoekers al niet meer het verschil kunnen zien. Met als gevolg dat straks iedereen in zijn eigen AI-gegenereerde realiteit leeft."