Het dagelijks leven is in augustus opnieuw duurder geworden (plus 2,8 procent) vergeleken met dezelfde maand een jaar geleden. Dat bleek vandaag uit cijfers van het CBS. En daarmee is de inflatie in Nederland nog altijd hoger dan het Europese gemiddelde. Hoe komt dat?
Het gemiddelde Europese inflatiepercentage zakt steeds verder richting de 2 procent. Dat is het streefpercentage van de Europese Centrale Bank (ECB).
Dat de inflatie in Nederland hoger is, komt volgens economen onder meer door de loonstijgingen in Nederland.
Na de Russische invasie in Oekraïne in 2022 schoot de gasprijs omhoog toen Europese landen Russisch aardgas gingen boycotten. Energie in Nederland werd fors duurder door het wegvallen van Russische importgas. De snel oplopende inflatie was voor de vakbonden aanleiding om tijdens de cao-onderhandelingen flink hogere salarissen te eisen.
Wat de inflatie ook opdrijft is de krappe arbeidsmarkt in Nederland. Om personeel te behouden en nieuwe mensen aan te trekken, bieden werkgevers hogere salarissen. "Dat betekent hogere loonkosten voor werkgevers en die kosten prijzen ze voor een deel door aan de consument", zegt Hugo Erken, econoom bij Rabobank.
Inhaalslag
In Nederland was de inflatiepiek in 2022 hoger dan in andere Europese landen. "De inhaalslag die de lonen maken was daarom ook wat hoger", zegt econoom Aggie van Huisseling van ABN AMRO. Inmiddels neemt het effect van die loongroei geleidelijk af: "In Nederland worden cao's afgesproken voor langere tijd. Dus de effecten worden steeds kleiner."
Een andere factor die meespeelt bij de hogere inflatie in Nederland zijn de huurprijzen. Die zijn hier harder gestegen dan in de rest van Europa. "De huurprijzen zijn belangrijk in de vergelijking met de rest van Europa, want die hebben een groot gewicht bij het bepalen van de inflatie", zegt ING-econoom Marcel Klok.
Bij het berekenen van de inflatie kijkt het CBS naar de prijzen van verschillende categorieën en producten.
Veel mensen ervaren de inflatie vooral als ze naar de supermarkt gaan. De voedselprijzen zijn de afgelopen maanden flink gestegen. "Sommige stijgingen worden gedreven door internationale markten, zoals met koffie en cacao", zegt Klok. De hogere prijzen voor deze producten hangen onder meer samen met een slechte oogst of een toenemende vraag.
Ook supermarkten kampen met stijgende loonkosten en die worden doorberekend aan de klanten.
Geen makkelijke oplossing
En er is meer. Zo speelde de verhoging van de accijns op tabak in april 2024 een prijsopdrijvende rol. Ook andere verhogingen, zoals die van het collegegeld, stuwden de inflatie omhoog tot boven het Europese gemiddelde.
Een makkelijke oplossing om de inflatie te beteugelen is er niet. De Europese Centrale Bank kan de rente verhogen. Als ze dat doet wordt het voor banken duurder om te lenen en worden leningen voor consumenten duurder. Daardoor gaan klanten minder consumeren, waardoor de economie minder snel groeit. Het gevolg: de prijzen - en dus de inflatie - gaan omlaag. Maar het is niet waarschijnlijk dat de ECB de rente verhoogt, omdat het in andere Eurolanden al de goede kant op gaat met de inflatie.
Er moet dus gekeken worden naar andere opties, zegt Rabo-econoom Erken. Een verdere stijging van de loonkosten kun je temperen als de arbeidskrapte afneemt, maar dat is niet gemakkelijk, zegt hij. "Wat een belangrijke factor zal zijn, is als ondernemers inzetten op arbeidsbesparende maatregelen zoals robotisering om het gebrek aan arbeidskracht op te vangen", zegt Erken. "Je kan op twee manieren economisch groeien: meer mensen inzetten of mensen slimmer laten werken. Gezien de vergrijzing wordt dat laatste steeds belangrijker."