Derk Sauer (72) is overleden. Dat heeft Het Parool bekendgemaakt, de krant waarvoor hij 34 jaar een column had. De uitgever en journalist overleed in het bijzijn van zijn familie in hun vakantiehuis in Zeeland.
Sauer raakte begin deze maand gewond aan zijn rug bij een ongeluk met zijn zeilboot. Dat was bij een tocht met zijn vrouw op de Middellandse Zee bij het Griekse eiland Corfu.
"Hij kon niets meer bewegen", zegt vriend en zakenman Boudewijn Poelmann tegen de NOS. "Daar konden ze niet opereren. Toen is hij naar Athene gebracht, maar dat was eigenlijk al te laat, want bij dwarslaesies moet je er binnen twaalf uur bij zijn. En dat heeft bij hen bijna 48 uur geduurd."
The Moscow Times
Sauer is vooral bekend als de oprichter van The Moscow Times, de eerste Engelstalige krant in Rusland. Die verscheen in 1992, kort na de val van de Berlijnse Muur en het einde van de communistische tijd.
"Onder zijn leiding werd de krant een betrouwbare en onafhankelijke bron van nieuws voor miljoenen lezers in binnen- en buitenland en hielp hij tientallen prominente journalisten bij de start van hun loopbaan", schrijft de krant bij het overlijden van Sauer.
Reactie familie
Sauers zoon Pjotr spreekt van een onmetelijk verlies. "Woorden schieten tekort om te beschrijven wat een bijzondere vader en echtgenoot hij was. Hij wijdde zijn leven aan het verdedigen van de onafhankelijke Russische media. Aan het eind van zijn leven vroeg hij om door te gaan met het steunen van de vrije pers."
Sauer werd in 1952 in de Amsterdamse Stalinlaan (later de Vrijheidslaan) geboren in een welgesteld gezin. In de jaren 60 kreeg hij grote belangstelling voor het marxisme. In een interview met de Belgische krant De Morgen noemde hij zich een kind van de Vietnambeweging, de protestbeweging tegen de Amerikaanse steun aan Zuid-Vietnam in de oorlog met het communistische Noord-Vietnam. "Drie jaar lang liep ik elke zaterdag door Amsterdam in optochten tegen de bombardementen op Noord-Vietnam."
Zijn journalistieke loopbaan begon in 1970 bij het partijblad van de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland (KEN), de voorloper van de SP. In de jaren daarna werkte hij onder meer voor De Groene Amsterdammer, de VPRO-radio en Nieuwe Revu. "Doordat ik in die wereld van revolutionaire organisaties zat, ben ik bijna overal geweest waar maar een guerrilla was: Angola, Mozambique, Zimbabwe, Beiroet, Nicaragua, Chili, Cambodja", zei hij tegen Het Parool. "Ik was eerst revolutionair met een pen en daarna journalist die over revoluties schreef."
Moskou
Na de val van de Muur (1989) vertrok Sauer op verzoek van uitgeverij VNU naar Moskou om een glossy op te zetten. Drie jaar later startte hij daar met Annemarie van Gaal het bedrijf Independent Media, dat Russische edities van Amerikaanse bladen als Playboy en Cosmopolitanuitgaf.
Independent Media bracht ook The Moscow Times uit, in eerst instantie gratis. "Het was mijn eerste echte project in Rusland, het opzetten van een Engelstalig dagblad", zei hij in 2017 tegen Nieuwsuur. "Dat was heel bijzonder in die tijd, Gorbatsjov, Jeltsin waren net aan de macht. Toen wij begonnen, toen kon alles, er was totale persvrijheid hier onder Jeltsin."
Ook toen er voor betaald moest worden, was de krant verliesgevend. De inkomsten uit de uitgave van tijdschriften maakten dat ruimschoots goed. Independent Media was een groot succes. In 2005 verkocht hij het bedrijf voor bijna 150 miljoen euro.
Zwarte lijst
In de jaren daarna veranderde het politieke klimaat in Rusland. Onder het Poetin-regime werd de vrijheid en ook de persvrijheid steeds verder teruggedrongen. Vorig jaar zette de Russische regering The Moscow Times op de zwarte lijst van verboden organisaties.
Journalisten van de krant riskeren sindsdien een gevangenisstraf. Ook is het voor lezers strafbaar geworden om artikelen van de krant online te delen. De krant lag al langer onder vuur. In 2017 verscheen de laatste papieren editie. Sauer begon daarna met een digitale versie.
Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 vluchtte Sauer met een groot deel van de redactie naar het buitenland. Ze waren bang voor vervolging en een verdere toename van de censuur. Sindsdien werkt de redactie vanuit Amsterdam.
Eindeloos nieuwsgierig
Pjotr Sauer, zelf ook journalist, schreef bij het overlijden van zijn vader een speciale column voor de lezers van Het Parool.
"Derk was eindeloos nieuwsgierig en diep verliefd op Rusland. Hij hielp Nederlandse lezers grip te krijgen op een land dat hem zowel fascineerde als uitdaagde, ook al gaf hij toe dat hij Rusland zelf ook nooit helemaal kon doorgronden."