Na ruim 20 minuten van vragen van journalisten lijkt de Duitse bondskanselier Merz geïrriteerd te raken. "Er is géén crisis", bezweert hij. Bij zijn afsluitende 'zomerpersconferentie' wil de aanwezige pers maar één ding weten: komt er een oplossing voor de zogenoemde Richterwahlkrimi? Daarover hield Merz zich op de vlakte.
De Duitse coalitiepartijen zijn in een impasse beland over de benoeming van nieuwe rechters voor het Grondwettelijk Hof. Vorige week werd een stemming hierover, die normaal geruisloos verloopt, van de agenda gehaald. De reden: de kandidaat die door regeringspartij SPD naar voren was geschoven kon niet op steun rekenen van coalitiegenoot CDU/CSU.
Het gaat om Frauke Brosius-Gersdorf, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Potsdam. Zij zou volgens haar tegenstanders te links zijn, onder meer omdat ze voorstander is van het legaliseren van abortus en zich eerder voor een vaccinatieplicht uitsprak. Ook werd ze vorige week plots beschuldigd van plagiaat in haar proefschrift.
De plagiaatbeschuldiging bleek bij nader inzien onterecht. En haar abortusstandpunt werd vooral door radicaal-rechtse media uit zijn verband gerukt. Zo ging rond dat Brosius-Gersdorf voor abortus tot vlak voor de geboorte zou zijn, maar in werkelijkheid pleitte ze voor geboorteafbreking tot de twaalfde week. Het leidde tot harde aanvallen vanuit de kerk en de rechts-extremistische AfD.
Terugtrekken
Dat de aantijgingen zijn weerlegd, brengt CDU/CSU niet op andere gedachten. De christendemocraten leggen het probleem bij haar. "Het is niet de bedoeling dat een kandidaat voor het Hooggerechtshof tot polarisatie leidt", zei minister Dobrindt van Binnenlandse Zaken vandaag. Net als CSU-leider Söder hint hij erop dat de kandidaat-rechter zich terugtrekt.
Grondwettelijk Hof
Het Grondwettelijk Hof is de hoogste rechtsprekende macht in Duitsland en kan wetten intrekken als ze in strijd zijn met de grondwet. Het Hof is gevestigd in Karlsruhe en telt zestien rechters die voor maximaal acht jaar worden aangesteld. Zij worden deels door de Bondsdag en deels door de Bondsraad gekozen. Vooral de grote middenpartijen schuiven afwisselend rechters naar voren. Zij moeten door twee derde van de Bondsdagleden worden goedgekeurd. Dat verloopt normaal gesproken geruisloos.
Het gaat CDU/CSU dus niet om de vraag óf de kritiek op Brosius-Gersdorf terecht is, maar dát er kritiek is. Aanblijven als kandidaat zou het Grondwettelijk Hof schaden. Daar gaat de SPD, die haar naar voren schoof, vooralsnog niet in mee.
Ook Brosius-Gersdorf zelf deinst niet terug. In een goed bekeken talkshow van omroep ZDF trad zij dinsdag in de schijnwerpers om zich te verweren. "Het gaat niet meer alleen om mij", zei ze strijdbaar. "Het gaat om wat er gebeurt als zulke campagnes tegen een persoon succes hebben, wat dat doet met het land en de democratie."
De hoogleraar zocht ook contact met haar critici. Het leidde ertoe dat een van de meest uitgesproken tegenstanders, de aartsbisschop van Bamberg, zijn kritiek na een telefoongesprek inslikte. Hij zou "verkeerd geïnformeerd" zijn en betuigt "diepe spijt" voor zijn opmerkingen over haar in zijn zondagse preek.
Brosius-Gersdorf wil ook graag in gesprek met de CDU/CSU-fractie in de Bondsdag, maar die uitnodiging wordt vooralsnog afgehouden.
Impasse duurt voort
Een snelle oplossing lijkt niet voorhanden. Een voorstel van de Groenen om terug te komen van reces voor een nieuwe stemming is door de regeringspartijen afgewezen. CDU/CSU en SPD verwijzen naar "interne gesprekken". Pas in september zal dan een nieuwe stemronde plaatsvinden.
Tijdens de persconferentie van Merz, die grotendeels om deze kwestie draaide, wilde hij weinig loslaten over de politieke krimi. "De coalitiepartijen zoeken naar een oplossing en ik heb daar vertrouwen in." Volgens de bondskanselier is het normaal dat een beginnende coalitie hoogte- en dieptepunten kent.
Merz weigert zijn partijgenoten te vragen om voor Brosius-Gersdorf te stemmen. "Als iemand gewetensbezwaren heeft, kan ik diegene niet dwingen." Hij spreekt zelf ook geen expliciete steun uit voor de kandidaat. "Ik zal haar beoordelen als er opnieuw gestemd wordt." Wat hem betreft is het onzeker of zij als kandidaat-rechter aanblijft.
Merz lijkt een vertragingstactiek in te zetten door de kwestie tot september te laten voortduren. Op dit moment blijven beide kampen echter vasthouden aan hun positie. Daardoor blijft de politieke impasse over een stemming, die voorheen een formaliteit was, voortduren.