Het bedrag dat Nederlandse huishoudens en bedrijven investeerden in het tegengaan van klimaatverandering is in recente jaren bijna verdubbeld. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), dat voor het eerst een analyse maakte van de investeringen volgens nieuwe Europese richtlijnen.
Uit de cijfers valt op te maken dat Nederland hierin in 2023 bijna 41 miljard euro investeerde. In 2019 was dat nog 23 miljard euro. De groei kwam vooral door hogere investeringen in elektrische auto's, het elektriciteitsnetwerk, zonnepanelen en warmtepompen.
"Als je kijkt naar hoeveel euro's erheen gaan, zie je dat de groei op het gebied van mobiliteit echt heel groot is. Dat is bijna verdubbeld", vertelt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Die investeringen gingen van 8,9 miljard euro in 2019 naar 18,0 miljard in 2023. Ze vormen daarmee 44 procent van de klimaatgerelateerde investeringen.
Vooral de uitgaven aan volledig elektrische en hybride personenauto's stegen. Huishoudens en bedrijven staken daar in 2023 samen 12,2 miljard in.
"Procentueel is de toename het grootst bij energienetwerken, daar hebben de energiebedrijven fors in geïnvesteerd", gaat Van Mulligen verder. "Maar er zijn natuurlijk nog altijd veel geluiden dat het stroomnet te vol is, en dat daar nog meer ruimte bij moet. Je zou dus kunnen zeggen: daar moet nóg meer bij. Duurzame energie opwekken is leuk, maar als je het op het net niet kwijt kunt, is dat zonde."
In hernieuwbare energie werd in 2023 ruim 10 miljard euro geïnvesteerd, een stijging van 77 procent vergeleken met 2019. Het gaat vooral om investeringen in zonnepanelen (4,6 miljard euro), windparken (2,7 miljard euro) en warmtepompen (2,1 miljard euro).
'Elektrificatie kun je geen halt toeroepen'
Huishoudens deden ongeveer een derde van de totale klimaatgerelateerde investeringen. Ze kochten vooral elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen of betere isolatie van hun huis.
Bedrijven namen bijna twee derde van de investeringen voor hun rekening. Zij investeerden vooral in elektrische en hybride voertuigen, het stroomnet en bijvoorbeeld windenergie en zonnepanelen.
De cijfers van het CBS lopen tot en met 2023, dus gegevens over de kabinetsperiode-Schoof zijn er nog niet, maar Van Mulligen denkt niet dat het afzwakken van klimaatbeleid zal leiden tot een ander beeld.
"De inzet van zonne- en windenergie is zo explosief gegroeid, maar ook de technologie eromheen is zo enorm vooruitgegaan", benadrukt Van Mulligen. "Dat gaat nu zo snel. Zelfs als je het allemaal maar moderne fratsen zou vinden en terug zou willen naar kolen moet je vaststellen dat dat station is gepasseerd. Die hele elektrificatie kun je geen halt meer toeroepen."
Zwabberend beleid
Bedrijfsleven, de klimaatbeweging en boeren vinden eenstemmig dat het Nederlandse klimaatbeleid "zwabbert", maar dat het overheidsbeleid de trend niet zal keren. Sowieso noemt het CBS de rol van de overheid als investeerder beperkt, omdat de overheid alleen binnen de transportinfrastructuur eigenaar en investeerder is.
Wel zegt Van Mulligen dat de overheid een rol heeft bij subsidieregelingen en andere prikkels. Het wegvallen van de salderingsregeling en het vervallen van de bpm-vrijstelling voor een elektrische auto zal bijvoorbeeld in de data van 2024 en 2025 te zien zijn, denkt hij. Veel mensen kochten nog snel een elektrische auto voordat de bpm-vrijstelling verviel.
"We zaten natuurlijk nog een beetje in de opstartfase en in zo'n fase maakt overheidsbeleid nog veel uit", besluit de hoofdeconoom van het CBS. "Op een gegeven moment houdt het zichzelf in stand. Als zo'n regeling wegvalt is dat niet automatisch een reden om de investering niet te doen."