Op 7 juli 2005, vandaag twintig jaar geleden, werd het Londense openbaar vervoer opgeschrikt door vier bomaanslagen. "Het kwam als een shock, het was een normale dag", vertelt een passant bij metrostation Russell Square aan de NOS. "En toen gebeurde het ondenkbare."
Londenaars stonden vandaag stil bij de vier zelfmoordaanslagen die hun stad troffen. Bij de 7/7-bomaanslagen werden 52 mensen gedood en raakten er meer dan 700 gewond.
Vanochtend om 9.49 uur Nederlandse tijd, het tijdstip waarop de eerste drie bommen afgingen, werd een minuut stilte gehouden op de metrostations Aldgate, Edgware Road en Russell Square. Op Tavistock Square, niet ver van King's Cross, was het om 10.47 uur een minuut stil. Daar ontplofte twintig jaar geleden in een dubbeldeksbus de vierde bom.
De aanslagen werden opgeëist door Al-Qaida. Het was bedoeld als vergelding voor de Britse deelname in de oorlog in Irak. De terroristen die zichzelf opbliezen, waren geradicaliseerde Britse islamisten. Het waren de eerste zelfmoordaanslagen in West-Europa.
Correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland, Fleur Launspach:
"Deze duistere bladzijde leeft voort in het collectieve geheugen van Londenaren, in de herinneringen van wie het meemaakten, in het verdriet van nabestaanden, en in de stad zelf.
Wie de lange, steile roltrappen afdaalt naar de diepte van de metro, voelt het soms nog: bij een aanslag kun je niet zomaar naar buiten rennen.
De metro blijft een onmisbaar vervoermiddel in deze stad van miljoenen en miljoenen mensen, maar het is ook een kwetsbare plek. Het is onmogelijk om elke passagier te controleren. En juist op een dag als vandaag voelen veel Londenaren dat risico opnieuw."
In het metrostation Russell Square ziet een NOS-verslaggever ter plaatse bloemen, kransen, handgeschreven brieven en een condoleanceregister. Van de vier aanslagen vielen hier de meeste doden: 26.
Een vrouw, eigenaar van een koffiezaakje tegenover het station, was vanochtend bij de herdenking aanwezig. "Het was stil en sober", zegt ze. "Er waren behoorlijk wat familieleden van de slachtoffers aanwezig, maar ook politieagenten, eerstehulpverleners en de ambulancedienst waren erbij."
Ze herinnert zich nog goed dat ze meteen haar zonen van school haalde en hen naar huis bracht. "Niemand wist wat er aan de hand was en daardoor raakte iedereen in paniek. Een dag eerder hoorde we dat Londen de Olympische Spelen mocht organiseren. De stad was euforisch, maar de volgende dag stortte alles in."
Een andere omstander repareerde die dag een lift bij Russel Square. Hij zag de brandweer tientallen lichamen naar boven brengen. "Het is verdrietig en onvoorstelbaar, zeker als je beseft dat er die dag meerdere bomaanslagen waren. Je kunt geen voorstelling van zoiets groots maken, totdat je het zelf meemaakt."
Er waren vandaag meer plechtigheden in Londen. In Hyde Park legden premier Starmer en burgemeester Khan kransen bij het herdenkingsmonument van 7/7. "Vandaag is het twintig jaar sinds die vreselijke, afschuwelijke dag die Londen op zijn grondvesten deed schudden", zei Khan. "We komen samen om de 52 levens te herdenken die op wrede wijze zijn weggenomen door deze laffe terreurdaad."
In St. Paul's Cathedral was een herdenkingsdienst, waarbij meerdere nabestaanden het woord namen. De dochter van de omgekomen Behnaz Mozakka droeg de namen van de 52 slachtoffers voor, samen met overlevende Thelma Stobe, die bij de aanslag een deel van haar been verloor. Na een minuut stilte werden vier kaarsen, symbool voor de vier locaties waar de bommen afgingen, bij het altaar geplaatst.
Een van de donkerste dagen
Minister van Binnenlandse Zaken, Cooper noemt 7/7 een van de 'donkerste dagen' in de geschiedenis van het land. Ze benadrukte dat islamistisch terrorisme nog steeds de grootste bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. Na de aanslagen werd het aantal camera's in en bij metro's flink uitgebreid en werd er meer personeel ingezet.
"Mensen voelden zich hier veilig, maar lange tijd daarna niet meer", zegt een andere Londenaar tegen de NOS. "Zoveel mensen raakten gewond, waardoor hun leven voorgoed veranderde. Er kwam meer besef dat het terrorisme overal kan toeslaan. Elke keer dat je de metro nam, waren mensen erg op hun hoede en bezorgd."
Maar Londen is ook een veerkrachtige stad, zegt ze. "Het is natuurlijk belangrijk om een dag zoals vandaag te herdenken, maar het leven gaat ook verder."
Eerder maakten we deze terugblik op de aanslagen: