"De hitte in onze lokalen neemt steeds verder toe", schreef een basisschool in Hilversum deze week in de school-app aan de ouders. "We merken dat de leerkrachten en leerlingen dusdanig last hebben van de warmte dat we jullie de optie willen bieden om de kinderen om 12.00 uur op te halen." Tientallen kinderopvangen en basisscholen deden de afgelopen dagen een dringend beroep op ouders om hun kinderen eerder op te halen dan normaal.
Door klimaatverandering zal volgens experts het aantal extreem hete dagen alleen maar toenemen. Maar volgens de Algemene Onderwijsbond (AOb) is een groot deel van de scholen daar nog helemaal niet op ingericht.
"Op 80 procent van de basisscholen is het binnenklimaat niet op orde, wat betekent dat de temperatuurregulatie ondermaats is en scholen dus moeten improviseren op warme dagen", zegt AOb-voorzitter Thijs Roovers. "Dat betekent soms ook dat klassen naar huis worden gestuurd. Dus dat is echt een groot probleem."
Het wordt volgens de bond zoveel warmer op scholen doordat de gebouwen vaak verouderd zijn. "Er wordt weinig in geïnvesteerd en de schoolgebouwen zijn vaak niet meer van deze tijd", zegt Roovers. "En ze zijn niet gebouwd op klimaatverandering. Dat merken we in alle seizoenen." Scholen die onlangs zijn gebouwd, houden bij de bouw vaak wel al rekening met het klimaat.
Daarnaast wordt het volgens de AOb ook warmer op scholen doordat er andere eisen gelden qua ruimte. "De ruimte per leerling op een school is 3,5 meter, tegenover bijvoorbeeld 10 meter voor een medewerker op een kantoor", zegt Roovers. "Dus je zit op een school sowieso dichter bij elkaar."
35 graden in de klas
Op de openbare basisschool De Notenkraker in Den Haag werd het afgelopen dinsdag in sommige lokalen wel 35 graden. In de klas van Jasper Vos, leraar van groep 6, moesten twee ventilatoren nog enige verkoeling bieden, al was dat volgens hem niet te doen.
"De leerlingen worden moe en hangerig en je ziet in de loop van de dag dat er minder wordt geleerd", zegt Vos. "Dat is gewoon zonde en ik vind het eigenlijk onverantwoord."
De directeur van de school, Barbara Mindé, heeft de afgelopen tijd op twee plekken airco's in de school geplaatst. "Dat kostte bij elkaar zo'n 9000 euro, wat voor ons als kleine school wel echt een investering is geweest", zegt ze. "Als we het onderwijs zo belangrijk vinden, dan vind ik dat er vanuit de regering geld moet komen om de gebouwen goed aan te passen aan het klimaat van nu. Het moet er niet van afhangen of een school daar zelf geld voor heeft."
'Onmogelijke keuzes'
Geld voor nieuwe schoolgebouwen en grote renovaties moet komen van de gemeenten. Maar die staan naar eigen zeggen al langer voor onmogelijke keuzes, gezien hun beperkte budget. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is een bedrag van 1,3 miljard euro per jaar van het Rijk nodig om scholen toekomstbestendig te maken.
Maar volgens demissionair staatssecretaris Paul, die over het basis- en voortgezet onderwijs gaat, "is dat geld er nu simpelweg niet". Wel werkt het ministerie in een project samen met scholen en gemeenten om te kijken hoe schoolgebouwen kunnen worden verbeterd. Een slimmere organisatie is een van de doelen. "Klassen hebben bijvoorbeeld over het algemeen dezelfde maten", zegt de staatssecretaris. "Dan is het zonde als scholen hiervoor telkens opnieuw het wiel moeten uitvinden met een architect. Dat kan leiden tot extra onnodige kosten."
Met de huidige begroting van veel scholen zijn zij dus vooral aangewezen op kortetermijnadviezen. Zo zegt het Kenniscentrum Ruimte-OK: zorg dat er op hete dagen zo min mogelijk zon het gebouw kan binnenkomen en probeer in de vroege ochtend alle lokalen zo goed mogelijk door te luchten met de koele lucht die dan beschikbaar is. Daarbij is het volgens het kenniscentrum ook verstandig om als school een duidelijk hitteprotocol te hebben.
Voor de directeur van De Notenkraker is haar beperkte budget een dilemma. "Als ik in mijn begroting kijk, dan kies ik nu steeds voor de kwaliteit van het onderwijs en hou ik liever mijn leraar, dan dat ik het geld aan facilitaire zaken uitgeef", zegt Mindé. "Maar van de week werden mensen onwel door de warmte, dan vraag ik me af of ik wel de goede besluiten neem."