De rechtspraak kan niet uitsluiten dat schulden door de toeslagenaffaire problemen veroorzaakten waardoor rechters kinderen uit huis hebben laten plaatsen. Wel is het zo dat bij die beslissingen schulden nooit de enige reden zijn geweest. Dat concludeert de Raad voor de Rechtspraak in een onderzoek naar de dossiers van 397 uit huis geplaatste kinderen van toeslagenouders.
De uitkomsten zijn vandaag bekendgemaakt. Het is het sluitstuk in een reeks onderzoeken waarmee de rechtspraak haar eigen rol in de kinderopvangtoeslagenaffaire onder de loep heeft genomen. De beslissing om een kind uit huis te plaatsen wordt uiteindelijk door een rechter genomen.
'Onbevredigend'
Geen enkel kind is alleen vanwege financiële problemen uit huis geplaatst, schrijft de onderzoekscommissie van de Raad. Rechters zagen schulden wel terug in de meeste dossiers, maar bij de beslissing om kinderen uit huis te plaatsen stonden andere problemen in het gezin op de voorgrond.
Het onderzoeksrapport geeft geen antwoord op de vraag of die andere problemen zijn versterkt of misschien zelfs veroorzaakt door de geldzorgen waarin gezinnen waren beland. De onderzoekscommissie zegt zich wel te realiseren dat die conclusie "onbevredigend" kan zijn voor de getroffen ouders. "Het is immers algemeen bekend dat het hebben van schulden veel stress geeft", erkennen de onderzoekers.
Schuldenproblematiek kan zeker het beginpunt zijn, zegt kinderrechter Peter Martens tegen de NOS. "Maar vergeet niet: dat is allemaal achteraf bekeken. Je ziet het pas op het eind, op het moment dat al die andere problemen op de voorgrond gaan spelen. En dan moeten we wel beslissen tot uit uithuisplaatsing van een kind."
Commissie-Hamer
Dat schulden en stress kunnen andere problemen in het gezin veroorzaken of versterken, wordt ook benoemd in het rapport. Gezinnen kunnen bijvoorbeeld huisvestingsproblemen krijgen. Ook kan psychische problematiek ontstaan of worden versterkt. Alleen kan de onderzoekscommissie daar niet over oordelen. "De volgorde waarin multi-problematiek ontstaat is op basis van een analyse van rechterlijke beslissingen en de daaraan ten grondslag liggende stukken niet vast te stellen", aldus de onderzoekers.
Ze geven als aanbeveling de beslissingen van de kinderrechters inzichtelijker te maken en de rechtsbescherming van ouders en kinderen te verbeteren. Ook moet er structureel aandacht zijn voor het effect van schulden op gezinnen.
Afgelopen donderdag kwam een commissie onder leiding van Mariëtte Hamer in een ander onderzoek tot de conclusie dat de toeslagenaffaire een grote rol speelde bij de uithuisplaatsing van kinderen van gedupeerde gezinnen. Daardoor ontstonden volgens dat rapport in de gezinnen problemen die eerder niet waren zoals financiële stress, mentale problemen, conflicten tussen partners en een verslechterde relatie tussen de kinderen en hun ouders.