Sinds de hoogbejaarde paus Franciscus in juni vorig jaar een zware darmoperatie heeft ondergaan zijn achter de schermen de voorbereidingen begonnen voor het volgende conclaaf. Dat betekent vooral: kijken naar de samenstelling van het college van kardinalen dat bij die geheime vergadering in de Sixtijnse Kapel zijn opvolger zal moeten kiezen.
Wanneer dat zal zijn, is volstrekt onduidelijk. Ondanks regelmatige luchtwegeninfecties, een wat broze stem en een versleten knie die hem dwingt zich in een rolstoel voort te bewegen, lijkt Franciscus niet van plan er snel mee op te houden.
Aftreden zou na het voorbeeld van zijn voorganger Benedictus XVI in 2013 een mogelijkheid kunnen zijn. Maar hoewel hij die optie niet volledig afwijst, heeft Franciscus herhaaldelijk gezegd liever in het harnas te willen sterven. Voorlopig werkt hij nog iedere dag en hoopt hij dinsdag zijn 88ste verjaardag te vieren.
Onverwacht cadeau
Gisteren is er een onverwacht en waarschijnlijk door de paus weinig gewaardeerd, verjaarscadeau online gezet: een uitgebreide, interactieve Engelstalige website met talloze profielen van kardinalen. Wie erop rondsnuffelt stuit meteen op de profielen van 22 mogelijke pauskandidaten (papabili in goed Italiaans). Het zijn vooral zeer traditionalistische en ultraconservatieve kardinalen, onder wie de Nederlandse aartsbisschop van Utrecht Wim Eijk.
De makers zijn afkomstig uit ultraconservatieve katholieke media en instituten in de Verenigde Staten. Ze verklaren dat ze de website zijn begonnen op verzoek van kardinalen uit de hele wereld om te voorzien in een groeiende behoefte aan informatie.
Daar zit zeker een kern van waarheid in. Sinds zijn verkiezing in 2013 heeft paus Franciscus de groep kardinalen die zijn opvolger moet kiezen al tien keer voorzien van nieuwe leden. Iedere paus doet dat met een zekere regelmaat, omdat kardinalen op hun 80ste hun stemrecht verliezen.
Op dit moment zijn 110 van de 140 kiesgerechtigde kardinalen door hem benoemd. Hoewel zeker geen klonen, zijn het mannen van zijn keuze en naar zijn hart. Velen van hen zijn relatief jong, zitten in alle uithoeken van de vijf continenten en hebben weinig tot geen contact met het Vaticaan of met elkaar. Ongetwijfeld bestaat er een grote informatiehonger. Wie daarop inspringt zou dus de ideeën van de kieskardinalen over het profiel van de opvolger van Franciscus kunnen beïnvloeden.
Gruwel voor traditionalisten
Dat weet het Vaticaan ook. Al jaren zet het persbureau biografieën en statistieken over kardinalen online. Maar in de droge omschrijvingen ontbreken broodnodige gegevens over bijvoorbeeld persoonlijke standpunten wat betreft controversiële thema's.
Precies in dat gat springt deze nieuwe website, vanuit een bijna voelbare vrees voor de verkiezing van een Franciscus de Tweede die het beleid van zijn voorganger zal willen voortzetten.
Op de nieuwe website is veel ruimte ingeruimd voor de standpunten van de pauskandidaten op het gebied van zaken die een gruwel zijn in de ogen van de traditionalisten: vrouwelijke diakens, het zegenen van homostellen, het facultatief maken van het celibaat, het afschaffen van de mis in het Latijn, meer inspraak van leken in een open, inclusieve kerk.
Achterhoedegevecht
Kortom, de kerk waar paus Franciscus met vallen en opstaan al ruim 11 jaar aan werkt en die veel weerstand oproept bij zijn tegenstanders. De tijd zal leren of deze operatie kans van slagen heeft of dat het een achterhoedegevecht zal blijken te zijn van een steeds kleiner wordende minderheid.
Volgens de tientallen kardinalen die actief hebben deelgenomen aan de Synodes over Synodaliteit, de vergaderingen over kerkvernieuwing van de afgelopen jaren, is de geest van de nieuwe weg van Franciscus niet meer in de fles te krijgen. Al zullen de makers van deze nieuwe website er ongetwijfeld alles aan proberen te doen om juist dat voor elkaar te krijgen.