Het kabinet "breekt een belofte", "tekent een doodvonnis", is een "kille boekhouder", "neemt een hardvochtig besluit", heeft een "morele plicht" en "brengt mensen in levensgevaar". De kwalificaties van de oppositie over het kabinetsbesluit om een groep Afghaanse beveiligers toch niet naar Nederland te halen zijn stevig, zo bleek donderdagavond in het debat over de bewakers.
De negen aanwezige oppositiepartijen (alleen JA21 was er niet) zijn het met elkaar eens: het is schandalig dat dit kabinet terugkomt van het voornemen van het vorige kabinet over een groep Afghaanse beveiligingsmedewerkers.
Deze mensen hebben soms met gevaar voor eigen leven Nederlandse militairen beschermd. Nederland zat bijna twintig jaar, van 2002 tot 2021, in Afghanistan, met name in de provincies Uruzgan en Kunduz. "Een ereschuld is gebroken", vat CDA-Kamerlid Boswijk de opvatting van de oppositiepartijen samen.
Gezinnen
Vrijdagavond stuurde het kabinet een kort briefje naar de Tweede Kamer. Er gaat een streep door het idee om een "afgebakende groep" Afghaanse bewakers en hun familie hierheen te halen. Het gaat namelijk niet om 145 beveiligers, maar om bijna duizend bewakers, zegt het kabinet.
En dat komt met hun gezinnen erbij neer op een groep van zo'n 4500 mensen. Het kabinet vindt de groep te groot, de opvang wordt te duur en het blijkt moeilijk te achterhalen te zijn waar de beveiligers nu zijn, is de argumentatie uit de brief en de bijgevoegde ambtelijke stukken.
Schrijnende situatie
Niet alleen de oppositie, maar ook regeringspartij NSC valt het kabinetsbesluit zichtbaar zwaar. NSC-leider Omtzigt was onder het vorige kabinet als Kamerlid toch vurig voor het laten overkomen van de beveiligers, wordt NSC-Kamerlid Kahraman bij herhaling gevraagd.
Breekt de partij die staat voor goed bestuur geen afspraken met mensen "die drie jaar ondergedoken hebben gezeten en nu dachten veilig te zijn?", wil GroenLinks-PvdA-Kamerlid Piri weten.
Kahraman spreekt over een "duivels dilemma" en "morele afwegingen" en noemt de kwestie "zeer ingewikkeld". Dat het kabinet de Afghanen niet wil vanwege de kosten vindt de NSC'er belachelijk. "Het financiële plaatje doet er niet toe." NSC wil nog wel kijken of er gekeken kan worden naar bewakers die in een "schrijnende situatie" zitten.
Wachttorens
Regeringspartijen PVV en VVD hebben daarentegen geen twijfels. PVV-Kamerlid de Roon: "Wij willen niet nog meer buitenlanders in Nederland". Hij denkt ook niet dat de bewakers zich opgeofferd hebben voor Nederland door het militaire kamp te bewaken in wachttorens. "Ze deden het voor het geld."
De VVD vindt dat er genoeg Afghanen zijn opgevangen in Nederland en wijst erop dat het ten opzichte van een eerdere berekening om een aanzienlijk grotere groep gaat.
De ministers Brekelmans van Defensie, Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en Faber (Asiel en Migratie) hebben nog geen uitleg gegeven over hun besluit, omdat het debat opgeschort werd. De Kamer krijgt de tijd om nog nieuwe stukken te lezen en het is onduidelijk wanneer het vervolgdebat wordt gepland.
De ministers hebben al wel laten doorschemeren dat ze willen vasthouden aan het besluit. De kans is heel klein dat NSC de steun voor dit gevoelige onderwerp zal intrekken, omdat dat de toch al broze onderlinge verhoudingen in de coalitie verder zal beschadigen.