De Turkse munt heeft dit jaar al 45 procent van zijn waarde verloren; de helft van dat verlies was begin vorige week, na uitspraken van de Turkse president Erdogan om de rente laag te houden. Voor de Turken betekent de inflatie dat boodschappen en andere eerste levensbehoeften duurder worden - en die stijging gaat steeds sneller.
"Elke week wordt er wel iets duurder", zegt een Turkse Nederlander die al twintig jaar in Turkije woont. Ze wil best praten over de historische daling van de Turkse lira, maar wel anoniem omdat ze anders in de problemen kan komen, zegt ze. Onlangs is een justitieel onderzoek gestart naar honderden Turken, die op sociale media kritiek uitten op het economisch beleid.
'Mensen kunnen het niet bijhouden'
"Er is geen verpaupering, ik zie nog steeds dat de supermarkten vol zijn", zegt de Turkse Nederlander. "Maar ik hoor en zie wel dat mensen ongelukkig zijn of het moeilijk hebben. Mensen die een vast salaris hebben gaan wel door, maar de laatste paar maanden is de inflatie zo aan het stijgen dat mensen het niet kunnen bijhouden."
President Erdogan wil de rente laag houden om de economie te stimuleren. Zo kunnen bedrijven goedkoop lenen en blijven investeren. Een lage lira kan de export stimuleren omdat Turkse producten goedkoper worden, zo redeneert de president. De Turkse economie is voor een groot deel afhankelijk van buitenlands kapitaal.
Veel economen noemen Erdogans aanpak zeer onconventioneel, een gevaarlijk experiment zelfs. Om prijsstijgingen tegen te gaan zijn renteverhogingen volgens hen juist nodig.
Vorige week stonden veel Turken in de rij bij benzinestations vanwege de stijgende brandstofprijzen. Ook waren er kleine protesten tegen de regering. Dat is vrij uniek; sinds de Gezi-protesten in 2013 zijn Turken niet meer echt de straat opgegaan.
Voor veel jongeren is er geen toekomstperspectief; voor ouderen is het nog erger, zegt de Turkse Nederlander. "Ik ken veel mensen die weer bij hun familie wonen omdat ze de huur niet meer kunnen betalen. Ik heb zelf soms paniekaanvallen over hoe ik de opleiding van mijn kind ga betalen."
Ook in een wijk in Istanbul waar jarenlang traditiegetrouw gestemd werd op Erdogan's AK-partij, zien inwoners het somber in:
Volgens de vrouw zie je in deze periode ook dat veel mensen elkaar helpen. "Mensen leven hier niet, ze overleven. Ik zie families bijspringen. Een moeder die haar grond verkoopt bijvoorbeeld voor haar zoon die niet rondkomt. Hij gaat met zijn gezin bij haar wonen zodat hij weer even vooruit kan. Er is tot nu veel saamhorigheid, maar dat houdt op een gegeven moment wel op."
Een andere Turkse Nederlander uit Istanbul, die er al dertien jaar woont, herkent dat beeld. Ook zij wil anoniem blijven; ze wil geen problemen met haar werkgever.
De vrouw doneert nu een derde van haar salaris aan goede doelen, zegt ze. Ze kent meerdere mensen die dat nu doen. "De cultuur in Turkije is anders. Hier zorgen de mensen voor elkaar, in Nederland doet de overheid het."
Turken voelen de waardedaling direct in hun portemonnee, zegt ze. "Stel dat ik aan het einde van de maand 20.000 Turkse lira's heb op mijn bankrekening. Dat is zo'n 2000 euro. Door de devaluatie is mijn 20.000 lira's een dag later 1200 euro waard. Dat betekent dat ik in één nacht 800 euro armer ben geworden."
Toch blijft ze voorzichtig optimistisch. "Het land heeft meerdere crises doorstaan. Ik wacht de maatregelen af die nu zijn genomen. Niemand gaat hier dood van de honger. Je kan in Turkije heel rijk worden, maar binnen een dag ook failliet gaan. Dat is altijd al zo geweest."