Terwijl er steeds meer mensen nodig zijn om zonnepanelen te leggen, windmolens te bouwen en laadpalen voor elektrische auto's te installeren, neemt het aanbod van goed opgeleid personeel juist af. Dat concludeert Ecorys in een onderzoek dat is gedaan in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).
Het terugdringen van de CO2-uitstoot (met 49 tot 55 procent) in 2030 dreigt daarom volgens deze organisatie onmogelijk te worden. Om de aangescherpte doelen voor het klimaatakkoord te halen, zijn de komende tien jaar 23.000 tot 28.000 extra banen nodig. Tegelijkertijd daalt de belangstelling voor techniek in het mbo (de komende tien jaar naar verwachting 24.000 minder studenten), stelt Ecorys.
"Ik denk dat vakmanschap in Nederland wordt ondergewaardeerd", zegt NVDE-directeur Olof van der Gaag. "Algemeen vormend onderwijs wordt hoger aangeschreven dan technisch onderwijs dat onterecht een 'vuile handen' imago heeft. Ik merk het bij mijn eigen dochters van wie er één op het gymnasium zit en de ander nu een -volgens de school lager- advies voor het vmbo krijgt."
Van der Gaag pleit daarom voor een titel voor mensen met een mbo-opleiding, vergelijkbaar met ingenieur of bachelor, om hun vakmanschap meer erkenning te geven.
Verder zou de overheid het technisch onderwijs gratis moeten maken, dus vrij van collegegeld. Meisjes krijgen als het aan de NVDE ligt zelfs een bonus als ze voor techniek kiezen. Ook zou een nieuw kabinet met een omscholingsfonds moeten komen, zodat mensen uit de kolensector of de evenementenbranche de energietechniek in kunnen.
Op dit moment is er al een groot tekort aan technisch personeel. Techniek Nederland, de vertegenwoordiger van bedrijven in de installatiebranche, schat het huidige tekort op 20.000 arbeidsplaatsen. Het totaal aantal openstaande technische vacatures bedroeg in het derde kwartaal van het afgelopen jaar 56.300.
Ondertussen moeten alle kantoorgebouwen in 2023 beter geïsoleerd zijn en minimaal energielabel C hebben. Voor 2030 moeten er 1,5 miljoen woningen verduurzaamd worden, moeten er zo'n 6500 windmolens gebouwd zijn en staan er als het goed is in Nederland 1,7 miljoen laadpalen voor elektrische auto's.
Stijging techniekbanen ondanks corona
Al deze dingen gaan niet gebeuren als er geen mensen zijn om het werk te doen, zegt voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland. "Het tekort van 24.000 mensen in de duurzame energiesector is nog maar een deel van het probleem. We hebben ook nog bakken met werk in andere sectoren de komende tijd zoals de zorg, de infrastructuur, mobiliteit en datacenters. Zelfs in de coronaperiode hebben we een werkgelegenheidsgroei van 2 procent en zijn er 600 nieuwe zzp'ers aangenomen."
Ook Terpstra wijt een belangrijk deel van het probleem aan het imago van het technisch onderwijs. "Ouders willen graag een havo-vwo-advies en zien het vmbo als het afvalputje van het onderwijs. Daarmee doen ze hun kinderen tekort. Bij ons zit het werk en in de financiële sector gaan banen verloren." Terpstra pleit voor een 'deltaplan' voor techniekonderwijs in de komende kabinetsperiode en heeft zelf een tienpuntenplan opgesteld.