Weinig landen kennen hogere straffen voor drugsgebruik en de handel daarin. Toch weerhoudt dat sommige Chinezen er niet van naar de drugs te grijpen. Vooral nieuwere, vaak veel goedkopere drugs als ketamine en crystal meth winnen terrein.
Heroïne, opium, meth: de 51-jarige Zhang heeft het allemaal gebruikt. "Nadat ik het geprobeerd had, raakte ik vrij snel verslaafd." Zhang, uit privacyoverwegingen vermelden we niet zijn echte naam, is voor de tweede keer opgesloten in een afkickgevangenis. Het derde Verplichte Isolatie Behandelcentrum van Yunnan, zoals de kliniek officieel heet.
Correspondent Sjoerd den Daas kreeg een inkijkje in de afkickgevangenis:
Volgens het laatste rapport van de Chinese anti-narcotica-autoriteit telde China afgelopen jaar 2,4 miljoen drugsverslaafden. Op een bevolking van bijna 1,4 miljard mensen vallen die cijfers mee, zelfs als je in ogenschouw neemt dat het daadwerkelijke aantal volgens kenners zo'n vier tot vijfmaal hoger ligt dan de officiële cijfers. Maar dat het aantal gebruikers in de lift zit, staat vast.
"Het aantal drugsgebruikers neemt sinds 2014 eerder toe dan af", ziet ook dokter Li Chun, die werkt in de kliniek van de afkickgevangenis. Op landelijk niveau heeft het aantal gebruikers van crystal meth inmiddels de heroïnegebruikers ingehaald, weet de dokter. In Yunnan zijn het vooral traditionele drugs, zoals heroïne, die aftrek vinden. De provincie grenst aan de Gouden Driehoek: één van de grootste drugsproducerende regio's in de wereld.
Ook Yao viel voor de verleiding. Na een eerdere heroïneverslaving en verplichte opname stapte hij over op meth. "Niet zo serieus, in vergelijking met heroïne", zegt hij nu. De politie dacht daar anders over. Agenten van het Bureau voor Publieke Veiligheid haalden hem thuis op: een rechter komt er nog steeds niet aan te pas wanneer drugsverslaafden in een afkickgevangenis worden gestopt.
Anderhalf miljoen gedwongen opnames
In de afgelopen tien jaar zijn er bijna anderhalf miljoen mensen gedwongen opgenomen geweest in een afkickgevangenis, blijkt uit cijfers van het Chinese ministerie van Justitie. De standaardtermijn is twee jaar, waarin contact met de buitenwereld gering is. Internet is er niet, mobiele telefoons zijn verboden. De enige link met de buitenwereld is de Chinese staatstelevisie.
Tot voor kort stond vooral het straffen centraal. Dat is nu ingewisseld voor een meer doelgerichte behandeling, vertelt kenner Li Xiaodong van Huayou, een ander medisch centrum. "De behandeling is meer gericht op fysiek en mentaal herstel. De Chinese methode is flexibeler dan die van veel andere landen in de wereld", is zijn lezing. Ook zou het toezicht op lokale afkickklinieken geïntensiveerd zijn.
De vraag is wat daar in de praktijk van waar is. Sommige gevangenen reppen alsnog over Spartaanse methoden, of zeggen dat tijdens ons bezoek slechts een toneelstukje wordt opgevoerd. De gedetineerden die wij op camera spreken zeggen dat het leven er 'goed' is. "Het is moeilijk een verslaving onder controle te krijgen, dus de noodzaak van behandeling is er zeker", zegt Yao, terwijl een tiental agenten het interview nauwlettend gadeslaat. "Maar twee jaar is wel lang."